Sprawy spadkowe to niezwykle szeroka dziedzina prawa cywilnego. Obejmuje ona zagadnienia związane z procesem dziedziczenia w przypadku śmierci spadkodawcy i dotyczy to nie tylko nabycia spadku, ale również jego podziału. Cała procedura spadkowa jest wysoko sformalizowana i narzuca spadkobiercy przestrzeganie szeregu sztywnych zasad wynikających z norm prawnych. W poniższym artykule wyjaśniam, czym charakteryzuje się sprawa spadkowa oraz przedstawiam krok po kroku, jak założyć sprawę spadkową w sądzie.
Czym jest postępowanie spadkowe i jakie są jego rodzaje?
Postępowanie spadkowe to formalny proces, który ma na celu uregulowanie dziedziczenia majątku po osobie zmarłej. Kiedy ktoś umiera, jego majątek przechodzi na spadkobierców, a postępowanie spadkowe pomaga ustalić, kto otrzyma spadek.
Istnieją dwa tryby dziedziczenia spadku:
- ustawowy – w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu;
- testamentowy – wyróżniamy: testament własnoręczny, testament notarialny, testament urzędowy, testament ustny, testament podróżny oraz testament wojskowy.
W postępowaniu spadkowym biorą udział strony czyli spadkobiercy. Sprawę spadkową można przeprowadzić przed niezależnym sądem. W sprawie spadkowej mamy do czynienia z:
Sąd
Sąd pełni kluczową funkcję w procesie spadkowym. To instytucja, która nadzoruje całe postępowanie, ocenia legalność testamentu, ustala spadkobierców , a także może decydować o podziale majątku spadkowego.
Spadkodawca
Osoba, która zmarła i której majątek jest przedmiotem postępowania spadkowego. Spadkodawca może pozostawić testament określający, jak ma być podzielony jego majątek po śmierci.
Spadkobiercy
Osoby uprawnione do dziedziczenia majątku po zmarłym. Spadkobiercy mogą być określeni w testamencie lub według przepisów prawa spadkowego, jeśli nie ma testamentu.
Czy postępowanie spadkowe jest obowiązkowe?
Spadkobiercy w Polsce nie mają obowiązku przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku . Nie ma takiej konieczności, wręcz jest to zbędne gdy majątek jest niewielki, ale w innych, bardziej skomplikowanych sytuacjach warto zasięgnąć pomocy doświadczonego adwokata od spraw spadkowych.
Stwierdzenie nabycia spadku – jak założyć sprawę spadkową w sądzie?
W sytuacji, gdy spadkobierca podejmie decyzję związaną z założeniem sprawy sądowej, w pierwszej kolejności powinien złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Ten dokument należy złożyć we właściwym sądzie rejonowym (czyli takim, w którego okręgu spadkodawca ostatnio stale mieszkał). Sąd rejonowy rozpatrzy wniosek, który będzie kompletny, tzn., że musi on zawierać:
- imię, nazwisko, adres zamieszkania oraz PESEL wnioskodawcy;
- dane (imiona, nazwiska i numery PESEL) wszystkich uczestników postępowania;
- imię oraz nazwisko spadkodawcy, a także datę i miejsce jego zgonu oraz ostatnie miejsce zamieszkania przed śmiercią;
- określenie udziału spadku, które zdaniem wnioskodawcy mają dziedziczyć poszczególni spadkobiercy;
- krótką informację o tym, czy spadkobiercy złożyli oświadczenia orzekające ich przyjęcie lub odrzucenie spadku.
Jaki czas po śmierci zmarłego można złożyć wniosek o postępowanie spadkowe?
W Polsce nie ma określonego czasu w jakim powinien zostać złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Może to być zarówno kilka dni, miesiąc jak i 10 lat po śmierci spadkodawcy.
Niezbędne dokumenty do przeprowadzenia sprawy spadkowej
Oprócz wyżej opisanego wniosku według obowiązujących przepisów prawa spadkowego do sprawy o stwierdzenie nabycia spadku trzeba dołączyć również:
- akt zgonu spadkodawcy (może być w formie skróconej);
- akty stanu cywilnego (przykładowo małżonek spadkodawcy ma obowiązek dołączenia odpisu aktu małżeństwa, dziecko spadkodawcy z kolei odpis aktu urodzenia);
- oryginał testamentu (jeśli został on sporządzony).
Z kolei do wniosku o dział spadku należy dołączyć:
- dokument potwierdzający stwierdzenie nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia;
- dokumenty bezpośrednio powiązane z dziedziczonym majątkiem, np. odpis księgi wieczystej w przypadku nieruchomości.
Opłaty notarialne i sądowe – ile kosztuje sprawa spadkowa w sądzie?
W przypadku sprawy spadkowej we Wrocławiu o stwierdzenie nabycia spadku koszty prezentują się następująco:
- opłata sądowa za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – 100 zł;
- opłata związana ze wpisem w rejestrze spadkowym – 5 zł;
- jeżeli od zgonu spadkodawcy nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy podczas rozprawy składa się oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – od takiego oświadczenia pobiera się opłatę w wysokości 100 zł od każdej ze stron..
Z kolei w sprawie o dział spadku należy liczyć się z następującymi kosztami:
- opłata sądowa od wniosku o dział spadku – 500 zł lub jeśli wniosek o podział jest zgodny – 300 zł;
- w sytuacji, gdy dział spadku wiąże się z procesem zniesienia współwłasności, opłata wynosi 1000 zł lub 600 zł – jeżeli projekt wniosku jest zgodny.
Procedura krok po kroku – jak wygląda postępowanie o spadek?
Krok 1.
W ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy każdy spadkobierca może podjąć decyzję co do dziedziczenia, składając jedno z trzech oświadczeń: przyjęcie spadku wprost, przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucenie spadku. Jeżeli spadkobiercy nie złożą oświadczenia we wskazanym wyżej terminie, będą dziedziczyć z dobrodziejstwem inwentarza.
Krok 2.
Następnie spadkobiercy muszą potwierdzić swoje prawa do spadku. Można to zrobić na dwa sposoby.
- Poprzez sąd składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Każda osoba, uważająca się za spadkobiercę lub posiadająca prawny interes, może złożyć taki wniosek w sądzie rejonowym. Wniosek nie podlega ograniczeniom czasowym.
- Przez notariusza uzyskując akt poświadczenia dziedziczenia. W przypadku zgodnej woli spadkobierców i braku przeciwwskazań formalnych, można załatwić sprawę w kancelarii notarialnej, uzyskując akt poświadczenia dziedziczenia, który równoważny jest prawomocnemu postanowieniu sądu.
Krok 3.
Ostatnim krokiem jest podział masy spadkowej, który następuje po stwierdzeniu nabycia spadku lub uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia. Masa spadkowa jest współwłasnością spadkobierców, a podział ma na celu umożliwienie każdemu z nich samodzielnego dysponowania swoją częścią spadku.
Ile trwa sprawa spadkowa i jakie czynniki wpływają na czas jej trwania?
Proces spadkowy w sądzie trwa zazwyczaj około trzech miesięcy, pod warunkiem że sprawa jest prosta, a wszyscy uczestnicy postępowania składają kompletną dokumentację bezbłędnie. Jednak termin może być różny. W zależności od wielu czynników – w tym miejsca prowadzenia sprawy i innych okoliczności. W większych miastach w Polsce oczekiwanie na rozprawę wynosi zazwyczaj sześć miesięcy od złożenia poprawnego wniosku.
Sprawa spadkowa w sądzie – co dalej i kiedy skorzystać ze wsparcia adwokata?
Warto zaznaczyć, że sprawy spadkowe są skomplikowane i wymagają przestrzegania szeregu formalności. Postępowanie często wzbudza także skrajne emocje, szczególnie w przypadku niezgodności wśród spadkobierców. Ewentualne kłótnie znacząco wydłużają sprawę w sądzie, co również oznacza ogromne koszty dla każdej ze stron uczestniczącej w procesie.
Właśnie dlatego zdecydowanie warto zasięgnąć pomocy ze strony doświadczonego adwokata z Wrocławia od spraw spadkowych. Jako specjalista w tej właśnie dziedzinie prawa przeanalizuję Państwa sytuację oraz doradzę jakie kroki podjąć, aby skutecznie doprowadzić do ogłoszenia korzystnej dla Państwa decyzji sądu.
